Cytron (Citrus medica L. nazywanym również cedratem) był najprawdopodobniej pierwszym cytrusem, który dotarł do Europy i na stałe zaskarbił sobie miejsce, nie tylko w ogrodach ale również w literaturze i sztuce. Trudno w to uwierzyć, ponieważ dzisiaj ten owoc jest niemalże nieznany.
Uważa się, że drzewo cytronu pochodzi z terenów dzisiejszej prowincji Yunnan w Chinach i północnej Birmy, skąd dotarło do Indii, Azji Mniejszej i starożytnej Persji, gdzie Aleksander Wielki podczas jednej z wypraw nazwał cytron cudownym drzewem ze złotymi jabłkami.
Do dzisiaj tak naprawdę nie wiadomo czy starożytni Grecy znali owoc pomarańczy czy tylko o niej słyszeli, jednak z całą pewnością znali właśnie owoc cytronu, który wykorzystywali do dekoracji pomieszczeń, sok z cytronu miał odświeżać oddech a liście i kwiaty miały nadawać pięknego zapachu prześcieradłom i tkaninom. Wiadomo jednak, że cytron nie był traktowany jako owoc jadalny
Pierwsze wzmianki
Pierwsze wzmianki o cytrusach jako takich znajdziemy już w V wieku przed naszą erą, w dokumentach stworzonych w Chinach za czasów panowania dynastii Chou, gdzie obszernie opisano okrągłe owoce o pomarańczowym kolorze.
Na przełomie IV i V wieku przed naszą erą, botanik Teofastro, uczeń Arystotelesa, opisuje tak zwane perskie jabłka, podkreślając, że chociaż nie są jadalne, to ze względu na ich aromat są dobrym środkiem do walki z molami i remedium na problemy z trawieniem.
Dopiero w I wieku naszej ery niejaki Marco Gavio Apicio kreatywny kucharz, rzymski medyk, polecał cytron jako jadalny owoc, który najlepiej podawać wymieszany z octem i sosem na bazie ryb. Według Apicio cytron miał również działanie antyseptyczne a w niektórych przypadkach stanowił również remedium na trucizny i niestrawność.
W 301 roku, za panowania Dioklecjana, cytron pojawia się już w spisie Tabela cen dóbr spisie który definiował ceny dóbr pierwszego użytku (sic!)
Cytron rozpowszechnił się w Europie w podczas wędrówek Żydów, którzy wykorzystywali owoc cytronu odmiany Etrog do obchodów święta Sukkot. W Księdze Kapłańskiej 23,40 do obchodów święta oprócz gałęzi palmy i wierzby wymienia się również owoce pięknych drzew, które w tradycji zostały utożsamione z owocami cytronu. Etrog wykorzystywany podczas święta Szałasów nie mógł posiadać żadnej skazy ani plamy. Owoce te bardzo często przechowywane były w specjalnych, zdobionych, srebrnych, pojemnikach. Zgodnie z biblijnymi zaleceniami każdy mężczyzna w hebrajskiej społeczności na czas święta Sukkot powinien posiadać owoc Etrogu.
Cytron, fascynował również botaników europejskim w późniejszych wiekach, warto chociażby wymienić tutaj dzieło Giovanni Babtista Ferrari z 1646, “Hesperides, sive de malorum aureorum cultura et usu libri IV”, w którym opisał pochodzenie cytrusów ich historię i metody uprawy. Dzieło jest pięknie ilustrowane dzięki pracom Nicolas Poussin, Guidi Reni i Domenico Zampieri.
W późniejszych wiekach do wydania z 1646 roku nawiązywał Volkamer w dziele z 1708 roku czy Risso i Poiteau w wydaniu z 1818.
Cytron dzisiaj
Dzisiaj cytron uprawiany jest głównie we Włoszech, Sycylia, w Grecji (Kreta), we Francji (Korsyka) i w Porto Rico. Niewielkie produkcje znajdują się również w północnej Afryce i Kalifornii. Dzisiaj z owoców cytronu produkuje się głównie skórkę kandyzowaną chętnie wykorzystywanej w cukiernictwie lub olejek aromatyczny.
Owoc cytronu
Osiąga duże, lub bardzo duże rozmiary. Może mieć mocno pomarszczoną lub gładką skórkę (wszystko zależy od odmiany), bardzo grube albedo i niewielką ilość miąższu (w przypadku odmiany Ręka Buddy, nie ma go w ogóle).
Drzewo cytronu
To drzewo dorastające do 4 5 m wysokości o gładkiej korze, średnich lub dużych liściach. Nowe pędy mają charakterystyczny czerwono-fioletowy kolor. Zakwita w naturalnych warunkach przynajmniej dwa razy do rok. Na wiosnę i jesienią drzewa obsypują się białymi kwiatami o intensywnym, słodkim zapachu. To drzewo wrażliwe na niskie temperatury.
Jak uprawiać cytron w doniczce
Cytron w Polsce można uprawiać w domu lub mieszkaniu. Na lato cytron wystawiamy na zewnątrz i chowamy do środka kiedy pojawi się ryzyko, że temperatura spadnie do 5 do 8 stopni Celsjusza.
Cytron w kuchni
Na Sycylii cedrat wykorzystywany jest często do przygotowania lekkiej przystawki lub sałaty w ciekawym połączeniu z fenkułem z płatkami, suszonej ostrej papryczki lub z soloną sardelą.
Ja, ze względu na jego piękny aromat wykorzystuję go do przygotowania słodkiego maceratu – bazy do letnich, orzeźwiających napojów lub dodatku co gorącej herbaty.
Syrop macerat z cytronu
Cytrony myjemy i obieramy ze skórki obieraczką do ziemniaków (ważne jest, żeby obrać tylko skórkę bez albedo, w przeciwnym razie syrop zrobi się gorzki). Wyciskamy sok, wrzucamy wszystko do blendera: skórki, sok, cukier i wodę i miksujemy do otrzymania niemal jednolitej konsystencji. Zostawiamy w lodówce na 24 godziny. Po tym czasie przelewamy macerat przez sitko i bawełnianą ściereczkę tak jak drobiny skórek nie przedostały się do syropu. Syrop przechowujemy w lodówce lub pasteryzujemy. Macerat ma piękny kolor i świeży orzeźwiający zapach.
Składniki
- cytron 1 kg
- cukier 350 g
- woda 350 g
Uwagi
Ważne jest, żeby cytron był ekologiczny, będziemy mieli pewność, żę nie został pokryty woskiem i toksycznym imazalilem. Jeżeli nie macie cytronu możecie go zastąpić ekologiczną cytryną.
